Veerkracht voor het Metropolitaan Kerngebied vanuit het perspectief van ecosysteemdiensten

Abstract

De studie focust op het Metropolitaan Kerngebied (MKG), dat kan worden omschreven als een typevoorbeeld van een stedelijk netwerk. In een dergelijke verstedelijkte omgeving staan ecosystemen sterk onder druk, terwijl ze net daar een belangrijke rol kunnen spelen in het verhogen van het welzijn. Vandaar kan het ESD concept een nuttig kader vormen voor planvorming voor de open ruimte in het Metropolitaan Kerngebied. De voornaamste doelstelling van dit onderzoek is tweeledig. In een eerste luik is vanuit het ecosysteemdienstenconcept een knelpuntenkaart opgesteld voor het Metropolitaan Kerngebied. Deze kartering geeft aan waar er een mogelijke match of mismatch bestaat tussen vraag naar en aanbod aan ecosysteemdiensten. Hierbij werd in de eerste plaats gekeken naar de actuele situatie, maar er werd eveneens een toekomstverkenning gedaan. In een tweede luik worden op basis van deze knelpuntenkaart ontwerpoefeningen gedaan om vorm te geven aan mogelijke acties om ruimtelijke synergieën op te zoeken tussen vraag en aanbod van ecosysteemdiensten. Deze acties vormen de basis tot het formuleren van algemenere ruimtelijke principes, richtlijnen en strategieën. De analyse toont aan dat ESD in het MKG geen random patronen vertonen, maar ruimtelijke trade-offs en synergieën kennen. Dit is op zich reeds een resultaat met belangrijke implicaties voor beleid. Het wil immers zeggen dat geen beleid kan gevoerd worden op een specifieke ESD, zonder daarmee ook de levering van andere ESD in positieve of negatieve zin te beïnvloeden. Een ruimtelijk beleid rond ecosysteemdiensten gaat daarom vanuit een praktisch oogpunt beter uit van ecosysteembundels. De studie toont aan dat een gidsmodel een bruikbaar instrument is om de academische invulling van het begrip ecosysteemdiensten te koppelen aan concrete ontwerpprincipes uit het vakgebied van het ruimtelijk ontwerp. De koppeling tussen de academische en ontwerpmatige benadering van ecosysteemdiensten gebeurt aan de hand van ontwerpend onderzoek op twee schaalniveaus. Op regionaal schaalniveau (ecoregio) wordt een ruimtelijk toekomstbeeld per ecoregio opgesteld. Op lokaal schaalniveau wordt gezocht naar geïntegreerde inrichtingsmaatregelen die meerdere lokale ecosysteemdiensten combineren.