Megatrends: ingrijpend, maar ook ongrijpbaar? Hoe beïnvloeden ze het milieu in Vlaanderen?

Abstract

De wereldbevolking groeit aan, ontwikkelingsambities nemen toe, de middenklasse breidt uit en de verstedelijking stijgt. Groeilanden hertekenen de wereldorde, zowel economisch als geopolitiek. Maar ook de samenleving wordt op vele vlakken diverser en kwetsbaarder, met groeiende tegenstellingen. Het zijn voorbeelden van megatrends: nu al zichtbare en langdurige veranderingsprocessen die ingrijpende gevolgen kunnen hebben voor de samenleving én het milieu in Vlaanderen.

In het rapport 'Megatrends: ingrijpend, maar ook ongrijpbaar? Hoe beïnvloeden ze het milieu in Vlaanderen?' gaat het Milieurapport Vlaanderen (MIRA) ervan uit dat we de maatschappelijke ontwikkelingen en de impact op het milieu in Vlaanderen niet kunnen begrijpen als we niet kijken naar zulke autonome ontwikkelingen op wereldschaal. Met welke globale ontwikkelingen moet het toekomstige (milieu)beleid in Vlaanderen rekening houden, als het adequaat, veerkrachtig en succesvol wil zijn?

In deze toekomstverkenning identificeert MIRA de zes volgende globale megatrends:

veranderende demografische evenwichten; versnelde technologische ontwikkelingen; toenemende tekorten aan grondstoffen en hulpbronnen; toenemende multipolariteit in de samenleving; klimaatverandering, en toenemende kwetsbaarheid van systemen. Hun drijvende krachten worden in kaart gebracht, samen met hun maatschappelijke en ecologische doorwerking in Vlaanderen.

De megatrends werken vooral door op ons milieu via vier maatschappelijke systemen: ruimtelijke ordening, mobiliteit, energie en productie & consumptie. De onderstaande figuur geeft deze doorwerking weer:

Schema Megatrends: Overzicht van de inwerking van de zes megatrends op het milieu in Vlaanderen via vier belangrijke maatschappelijke systemen

Hoewel de invloed van Vlaanderen op globale ontwikkelingen beperkt is, toont het rapport hoe het (milieu)beleid er gepast mee kan omgaan door die systemen te verduurzamen en veerkrachtiger te maken.

Het rapport 'Megatrends: ingrijpend, maar ook ongrijpbaar? Hoe beïnvloeden ze het milieu in Vlaanderen?' werd op 11 december 2014 in het Vlaams Parlement voorgesteld en officieel overhandigd aan Joke Schauvliege, Minister van Omgeving, Natuur en Landbouw.