Jaarlijkse bodemafdekkingskaart Vlaanderen

Abstract

Vlaanderen is één van de meest verharde gebieden van Europa. Dit leidt onder meer tot een groter risico op overstromingen, minder waterinfiltratie, warmere steden en dorpen, minder CO2-opslag door planten en de bodem, en een verlies aan biodiversiteit. Het duurzaam omgaan met de ruimte staat dan voorop om een gezonde leefomgeving te realiseren en de klimaatuitdagingen aan te gaan. Zo formuleert het Lokaal Energie- en Klimaatpact de doelstelling om 1 m² per Vlaming te ontharden vanaf 2021 t.e.m. 2030 (= 6,6 miljoen m² ontharding) (Agentschap Binnenlands Bestuur, 2021). Ontharding en het vermijden van bijkomende verharding vormen eveneens een belangrijk onderdeel binnen de strategische visie van het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen (BRV) (Departement Omgeving, 2018). De specifieke doelstellingen zijn om tegen 2050, met 2015 als referentiepunt, de verhardingsgraad a) in de bestemmingen landbouw, natuur en bos met 20% te verlagen en b) binnen de bestemmingen gedomineerd door ruimtebeslag te stabiliseren en bij voorkeur terug te dringen. Na 2050 neemt de verharding niet meer toe. Tot nu toe was de Bodemafdekkingskaart (BAK) van Digitaal Vlaanderen het enige beschikbare product over verharding in Vlaanderen (Van der Linden & Valckenborgh, 2021). Deze kaart is een afgeleide van de Bodembedekkingskaart (BBK, op 1 m-resolutie), die wordt opgesteld o.b.v. zomerluchtopnames, de Landbouwgebruikspercelen en het Grootschalig Referentiebestand (GRB). Hieruit wordt het percentage afdekking voor de BAK afgeleid voor pixels van 5 m x 5 m. De Bodemafdekkingskaart wordt echter slechts om de drie jaar gemaakt en vertoont onnauwkeurigheden die haar minder geschikt maken voorgedetailleerde analyses. Om de voortgang van ontharding en ook de bouwshift te monitoren is er nood aan jaarlijkse en fijnmazige bodemafdekkingskaarten van Vlaanderen (Taskforce Bouwshift, 2021). Daarom wordt in deze studie een methode voorgesteld die automatisch een jaarlijkse bodemafdekkingskaart (JaarBAK) genereert. Deze kaart combineert administratief gekende bodemafdekking uit het GRB met gemodelleerde bodemafdekking o.b.v. middenschalige winterluchtopnames. Op deze manier wordt meer verharding gevat op een nauwkeurigeremanier en aan een hogere frequentie dan tot nu toe het geval was. Dit rapport is in de eerste plaats een technische beschrijving van de gebruikte methode voor de JaarBAK-kaarten. In het laatste onderdeel worden echter nog enkele verhardingsevoluties geschetst o.b.v. de jaarlijkse bodemafdekkingskaarten