Voedselverlies en consumentengedrag bij Vlaamse huishoudens

Abstract

Een Vlaams huishouden verspilt gemiddeld 1,7 kg voedsel per week of 88,1 kg per jaar (inclusief alcoholisch en niet-alcoholische dranken). Per persoon komt dit neer op een gemiddelde van 37 kg (waarvan 25,5 kg vaste voeding en 11,5 kg dranken) voedsel per jaar. In totaal gooien Vlamingen thuis 241.772 ton aan voedsel weg. Deze cijfers, verzameld via de dagboekstudie opgenomen in deze studie, liggen in lijn met eerder onderzoek, maar geven een meer gedetailleerd beeld van de problematiek. Voor het eerst werd immers de vloeibare fractie, die in veel gevallen via de gootsteen of het toilet wordt weggegooid, in kaart gebracht en werden de verschillende stromen waarlangs voedsel bij huishoudens wordt verwijderd (waaronder bijv. ook het voederen van dieren en composteren in de tuin) gekwantificeerd. Uit deze studie blijkt het geringe effect van socio-demografische factoren op de hoeveelheid voedselverlies bij Vlaamse huishoudens. Er werden geen significante verschillen vastgesteld wat betreft leeftijd, urbanisatiegraad, geslacht en beroeps- en opleidingsachtergrond, enkel de relaties inzake huishoudgrootte/aantal kinderen en voedselverlies werden bevestigd. De combinatie van de dagboekstudie, de online enquête en reële aankoopgegevens laat toe een zicht te krijgen op de redenen waarom voedsel wordt weggegooid. Daaruit blijkt het belang van dagelijkse huishoudpraktijken zoals de manier waarop porties worden afgemeten en de manier waarop met aangesneden groenten en restjes wordt omgegaan. Huishoudens die voor het controleren van de houdbaarheid van producten de houdbaarheidsdatum gebruiken lopen kans meer voedselverlies te genereren. Ook gewoonten bij het aankopen van voeding hebben effect op de hoeveelheid voedsel die wordt weggegooid. Zo kon de studie de relatie tussen enerzijds bijv. impulsaankopen, de frequentie van aankopen, het totale huishoudbudget besteed aan voeding en anderzijds voedselverlies aantonen. De studie kon ook de verwachte relatie tussen voedselverlies en het plannen van maaltijden bevestigen. Deze inzichten komen overeen met de in de studie onderzochte vaardigheden en kennis: de studie toont het verband aan tussen de kookvaardigheid, het juist kunnen portioneren en het goed kunnen inschatten van de houdbaarheid van het voedsel en voedselverlies bij huishoudens. Ook verschillende omgevingsfactoren werden onderzocht. De tijd die huishoudens besteden aan de bereiding van maaltijden bleek geen significant effect te hebben, maar de regelmaat van maaltijden in het huishouden wel. Het bezit van een aparte diepvries of koele berging leidt tot meer voedselverlies. Onverwacht is het beeld dat ontstaat bij het in kaart brengen van de relatie met motivatie. Huishoudens die afkeurend staan ten opzichte van het weggooien van eetbaar voedsel blijken zoals verwacht minder voedsel te verspillen. Ook kon de studie vaststellen dat huishoudens die het niet verkopen van afwijkende groenten en fruit (qua vorm, kleur of afmetingen) als voedselverlies zien, lagere voedselverliescijfers hebben. De mate waarin huishoudens het geven van overschotten aan huisdieren als voedselverlies zien, is daarentegen niet gecorreleerd met de voedselverliescijfers. Vermeldenswaardig is dat de sociale norm geen significant verband vertoont met de mate van voedselverlies bij huishoudens. Het onderzoek toont dat de huidige klemtoon op het versterken van vaardigheden en kennis om op die manier het arsenaal aan huishoudpraktijken die betrekking hebben op het plannen, bereiden, proportioneren, inzichten van de houdbaarheid van producten… gegrond is. Ook de reeds aanwezige aandacht voor het opwaarderen en hergebruiken van restjes lijkt zinvol. In het kader van deze studie werden de meest voor de hand liggende hypotheses 81 getest. Mogelijk kan een doorgedreven analyses van de bijkomende, nog niet geanalyseerde, gegevens verzameld in de online enquête verder inzichten blootleggen en verbanden tussen factoren verduidelijken. De methoden gebruikt en toegelicht in de studie kunnen worden aangewend voor de verdere monitoring van voedselverlies bij Vlaamse gezinnen.