A healthy urban future for Flanders? Reducing the gap in knowledge for spatial policy and outlining consequences for governance.

Abstract

De laatste jaren heeft een groeiend bewustzijn voor de impact van de gebouwde omgeving op gezondheid en welzijn geleid tot de nadruk op leefbare stedelijke omgevingen als voorwaarde voor ruimtelijke ontwikkeling in verschillende Vlaamse ruimtelijke beleidsdocumenten. Het is echter verre van evident dat er een substantiële verschuiving plaatsvindt om de volksgezondheidszorg te integreren in ruimtelijke beleidsinitiatieven of interventies. De paper stelt de noodzaak aan de orde om de kloof te overbruggen tussen de nodige technische expertise inzake milieuhinder en de ruimtelijke ordeningspraktijk voor de uitvoering van deze ruimtelijke beleidsdoelstellingen in Vlaanderen. Het bespreekt de resultaten van recent onderzoek dat inzicht geeft in volksgezondheidsvraagstukken vanuit een specifiek ruimtelijk perspectief en verkent de mogelijkheden om te komen tot gezondere omgevingen met aandacht voor luchtvervuiling, omgevingslawaai en hittestress, belangrijke milieuhinder die samenhangt met gezondheidsproblemen. De discussie zal vervolgens leiden tot implementatievraagstukken die moeten worden aangepakt in een verschuivende ruimtelijke governance context in Vlaanderen. Het verzekeren van een gezonde leefomgeving betekent het aanpakken van de schaalproblematiek, het definiëren van beleidsdoelstellingen en samenwerking in bestuursnetwerken. Bovendien stelt het optreden in een neoliberalistische context, met een groeiende focus op privé-initiatief, de kwestie van ruimtelijke gezondheidsgelijkheid en het risico van gentrificatie aan de orde. Er wordt gepleit voor een algemene verschuiving naar een transdisciplinaire en multilevel en multi-actor governance aanpak voor beleidsvorming rond volksgezondheid om kansen te bieden voor ruimtelijke ordening, maar ook om op specifieke aandachtspunten in de nabije toekomst een gezondere stedelijke omgeving te realiseren. De nota beoogt bij te dragen tot de verbetering van gezonde stedelijke omgevingen in Vlaanderen door milieugezondheidsvraagstukken vanuit een ruimtelijk perspectief in te kaderen en problemen en mogelijkheden voor de implementatie van ontwerpoplossingen in een verschuivende ruimtelijke bestuurscontext te bespreken.