Begroting van stikstof- en fosforstromen in de Vlaamse economie

Abstract

Vlaanderen heeft een overschot aan de voedingsstoffen stikstof en fosfor beschikbaar in afval- en reststromen, zoals huishoudelijk afvalwater, organisch biologisch afval en dierlijke mest. Dit komt onder meer door de hoge bevolkingsdichtheid en de intensieve landbouw en industrie. Dit overschot van stikstof en fosfor is een knelpunt, maar biedt terzelfdertijd ook een groot potentieel voor hergebruik en recyclage. Dit blijkt uit een nieuw MIRA-onderzoeksrapport uitgevoerd door de Universiteit Gent.In deze studie wordt een stofstroomanalyse voor stikstof en fosfor gepresenteerd op basis van een boekhouding en modellering van de stromen, voorraden van beide voedingsstoffen binnen zogenaamde hotspots of knooppunten van de Vlaamse economie, huishoudens en milieu voor het referentiejaar 2009. Enkel voor 2009 kon een volledig beeld gegeven worden. Tegelijk geeft dit een relatief goed beeld van de actuele situatie in 2013. Er werden 13 knooppunten geïdentificeerd in Vlaanderen, zowel economische sectoren als milieucompartimenten. Voor elk knooppunt zijn de stromen van grondstoffen, eindproducten en afval- , rest- en emissiestromen gekwantificeerd voor het jaar 2009, samen met hun stikstof- en fosforgehalte.Onderstaande figuur toont de omvang van de fosforstromen doorheen elk knooppunt van de Vlaamse economie. Naast de omvang van de totale stofstroom in een sectoraal knooppunt, toont de figuur ook de omvang van de invoer en uitvoer ter hoogte van elke knooppunt op schaal Vlaanderen. De invoer is een deel van de totale stofstroom aan de inputzijde van het knooppunt. In 2009 varieerden de fosforstromen in 11 knooppunten van de Vlaamse economie en huishoudens, tussen 0,01 en 83 kton P. De grootste stroom gaat door de chemische en overige industrie (83 kton P). Dit omvat de kunstmestindustrie, de fosfaatindustrie en de papierindustrie, waarvan de fosfaatindustrie het leeuwenaandeel van de fosfor behandelt. De beperkte interactie met andere knooppunten, uit zich in een grote invoer van ertsen en grote uitvoer van verwerkte producten.De totale invoer over alle knooppunten heen wordt begroot op 118 kton P, of 118 miljoen kg P. De uitvoer bedraagt 115 kton P, zodat het verschil van 3 kton P, een grootteorde aangeeft voor de milieuverliezen of emissie, en deels ophoping in het milieu in 2009. Fosforemissies treden enkel naar water en bodem op en een precieze begroting van de emissie is opgenomen in de MIRA kernset milieudata.Hieruit blijkt dat Vlaanderen een overschot aan fosfor beschikbaar heeft in afval- en rest- en emissiestromen, zoals huishoudelijk afvalwater, organisch biologisch afval en dierlijke mest. Dat biedt een groot potentieel voor hergebruik en recyclage. Het is vooral in de agrovoedingssectoren dat er milieuwinst te boeken is. Fosfor kan hergebruikt worden en de verliesstromen naar water en bodem kunnen verkleind worden.