| dc.description.abstract | Dit onderzoek werd uitgevoerd in het kader van de ‘Milieuverkenning 2018’ en leverde de nodige wetenschappelijke onderbouwing.In de Milieuverkenning 2018 vormt Horizonscanning de tweede bouwsteen. Als proces van toekomstverkenning helpt het om omgevingsontwikkelingen tijdig te identificeren en hun bedreigingen en kansen voor het leefmilieu in Vlaanderen te beoordelen. Dit kan gaan over nieuwe en onverwachte kwesties (zwakke signalen bv.), maar ook over persistente problemen, ontluikende (micro)trends of wijzigende (mega)trends. Dit proces van toekomstverkenning heeft als uiteindelijk doel het (milieu)beleid robuuster te helpen maken, ook op langere termijn.In dit achtergronddocument worden eerst de zes eerder geïdentificeerde megatrends (rapport Megatrends: ingrijpend, maar ook ongrijpbaar? (2014)) gevalideerd en geactualiseerd:Veranderende demografische evenwichten;Versnelde technologische ontwikkelingen;Toenemende tekorten aan grondstoffen en hulpbronnen;Toenemende multipolariteit in de samenleving;Klimaatverandering;Toenemende kwetsbaarheid van systemen.Deze megatrends blijken nog zeer actueel te zijn, en hun impact op maatschappij en milieu werd zelfs nog meer uitgesproken, ook in Vlaanderen. Megatrends versterken de nood aan systeemoplossingen (zie Bouwsteen 3 en 'Achtergronddocumenten bij de Milieuverkenning 2018: Systemen').Daarnaast werden een aantal brede maatschappelijke ontwikkelingen ('thematische sleutelonzekerheden') aangeduid en beschreven die mee bepalen welke systeemoplossingen en – samen met de megatrends – de context waarin en de manier waarop systeemoplossingen, met het oog op transities naar ecologische duurzaamheid, kunnen worden doorgevoerd. Het gaat om de volgende drie clusters van ontwikkelingen (zeven maatschappelijke ontwikkelingen):Verschuivingen in waardecreatie: Verschuiving van financiële/economische naar (meer) sociale/ecologische meerwaardecreatie (1);Verschuivingen in mentale modellen, normen en waarden: Van individueel belang naar (meer) maatschappelijk belang bij consumptie (2); Van objectieve, eenduidige naar subjectieve, variabele informatiestromen (3); en Naar een meer kritische visie op de rol van technologie in de maatschappij (4);Verschuivingen in organisatie en sturing: Van centrale naar (meer) decentrale productiesystemen (5); Van globaal naar (meer) lokaal georiënteerde (beleids)aanpak van problemen (6); en Van een top-down-georiënteerde maatschappij naar meer bottom-up-initiatieven (7).Om te illustreren hoe horizonscanning nuttig kan zijn bij de keuze en de realisatie van systeemoplossingen, werden deze zeven maatschappelijke ontwikkelingen gecombineerd in vier omgevingsscenario’s: Business as usual, Tecology, Ecolocal en Ecosense. In elk scenario werden - voor de drie maatschappelijke systemen energie, mobiliteit en voeding - mogelijke evoluties tot 2050 op hoofdlijnen verkend en werd geïllustreerd wat die evoluties zouden kunnen betekenen voor de ecologische verduurzaming van deze systemen. | |
