Natuurlijk voorkomen en karakteristieken van inheemse natuursteen in Vlaanderen - Diestiaan ijzerzandsteen in het Hageland

Abstract

Deze (beperkte) studie over Diestiaan ijzerzandsteen kadert in het actieplan duurzaam ontginnen 2007-2011 van het Algemeen Oppervlaktedelfstoffenplan (2008) waarbij de nood aan kennis omtrent bestaande reserves van restauratiemateriaal voor "Vlaamse" natuursteen wordt onderzocht. Er is immers een duidelijke behoefte aan streekeigen materiaal in Vlaanderen, vooral dan in het kader van restauratiewerken en conservatie van het Vlaamse architectonisch patrimonium. In Vlaanderen zijn het immers de lokale bouwstenen die een belangrijke bijdrage leveren tot de uitstraling en de streekgebondenheid van het bouwkundig erfgoed.Met name in en rond het Hageland (Vlaams Brabant) wordt het architectuurbeeld sterk bepaald door het gebruik van ijzerzandsteen, met name dan Diestiaan ijzerzandsteen. Door zijn heterogeniteit bestaan er echter grote verschillen in kwaliteit, en hierdoor ook in verweringsgevoeligheid, van de gebruikte ijzerzandsteenblokken onderling, dikwijls zelfs in eenzelfde monument. De nood aan restauratiemateriaal is groot maar ook uiteenlopend, in functie van de verweringsgraad van het materiaal. Omwille van het behoud van deze streekgebondenheid wil men bij restauratie dan ook zo veel mogelijk originele en authentieke natuursteen gebruiken. Vele groeven zijn nu echter verdwenen, oude ontginningsplaatsen zijn niet meer of nauwelijks bekend. In functie van de restauratiebehoefte zou er dus moeten onderzocht worden of kleinschalige uitbating bij ons -berhaupt nog mogelijk is. Verschillende monumenten in ijzerzandsteen zijn momenteel zeer dringend aan restauratie en de hierin verwerkte verweerde natuursteen, aan vervanging toe. Bovendien lopen er verschillende initiatieven rond ijzerzandsteen binnen het Regionaal Landschap Noord Hageland (RLNH): vandaar dat er zich een eerste, verkennend onderzoek opdrong naar het voorkomen en de karakteristieken van Diestiaan ijzerzandsteen in het RLNH. Deze verkennende studie werd in opdracht van ALBON uitgevoerd door VITO, binnen de huidige referentietaak VLAKO, en dit in nauwe samenwerking met de Belgische Geologische Dienst. Er kon bovendien beroep gedaan worden op de hulp en kennis van het Regionaal Landschap Noord-Hageland, Natuurpunt Oost-Brabant, VO-Afdeling Geotechniek en diverse losse medewerkers.