Duurzame Economische Welvaart in Vlaanderen: evolutie van 1990 tot en met 2017

Abstract

Dit rapport presenteert de Index voor Duurzame Economische Welvaart (ISEW) voor Vlaanderen voor de periode 1990-2017. Hierbij wordt rekening gehouden met zowel de baten als de kosten van economische activiteiten.De Index voor Duurzame Economische Welvaart (ISEW, Index of Sustainable Economic Welfare) is een alternatieve indicator voor welvaart. De index meet de bijdrage van een economie in een land of een regio tot het welzijn van haar inwoners op basis van een afweging tussen de baten en de kosten van activiteiten op macroniveau: zo neemt de ISEW bepaalde sociale en milieuaspecten mee in de berekening van de economische welvaart.De ISEW voor Vlaanderen toont dat de duurzame economische welvaart per capita in de regio minder sterk toenam in de bestudeerde periode 1990-2017 dan het Bruto Regionale Product (BRP) per capita.Zo nam de ISEW per capita toe met 30,5 % tussen 1990 en 2017, terwijl het BRP per capita toenam met 38,4 %. Beide indices kennen wel een bij perioden sterk verschillend verloop (zie bespreking van het verloop op de indicatorpagina), wat aangeeft dat economische groei niet noodzakelijk hand in hand gaat met een toename van duurzame economische welvaart.Globaal genomen neemt tijdens de laatste jaren van de bestudeerde periode (tot 2017) het belang van de kosten van milieudegradatie op korte termijn af, ten gevolge van de verminderde uitstoot van luchtvervuilers en de verbeterde waterkwaliteit in Vlaanderen.De meer holistische kijk op welvaart via alle economische, sociale en milieucomponenten van de ISEW biedt een breed scala aan interventiepunten voor beleidsmakers en andere maatschappelijke actoren. De ISEW biedt data over en inzichten in bepaalde bredere effecten van het gevoerde (overheids)beleid. Op die manier kan de ISEW bijdragen om een effectiever (overheids)beleid uit te stippelen dat de economische dimensie van welzijn op een duurzame manier verhoogt.Een (overheids)beleid dat inzet op het behoud en de verbetering van de milieukwaliteit kan de ISEW positief beïnvloeden ondanks een negatief effect op korte termijn op de uitgaven van huishoudens. Een daling van bijvoorbeeld de uitstoot van broeikasgassen en een efficiënter gebruik van niet-hernieuwbare hulpbronnen zal zich uiten in een daling van de kosten van luchtvervuiling of van klimaatverandering en in een lagere totale vervangingskost voor het gebruik van niet-hernieuwbare energiebronnen. De gedaalde kosten kunnen een eventuele tijdelijke daling van de uitgaven van huishoudens compenseren binnen de ISEW.In zijn hoedanigheid van alternatieve maat voor het opvolgen van economische prestaties (in plaats van het BRP) kan de ISEW op zijn beurt opgenomen worden in een bredere set van alternatieve indicatoren, inclusief biofysische indicatoren (bijvoorbeeld de ecologische voetafdruk) om zo ook de (ecologische) duurzaamheid van het huidige welvaartsniveau na te gaan.Binnen het bredere ‘Beyond GDP’ debat wordt de ISEW gezien als één van de belangrijke alternatieven voor het BBP. Dit debat begint recent steeds meer deel uit te maken van de economische hoofdstroom. Zo is er bijvoorbeeld het ‘Beyond GDP’ initiatief van DG Environment van de Europese Commissie en de ‘Agenda in Focus: Beyond GDP’ van het Wereld Economisch Forum.Studie uitgevoerd in opdracht van MIRA, Milieurapport Vlaanderen