Geluidshinder in Vlaanderen – actuele indicatoren tot en met 2017 wijzen op het belang

Abstract

De geluidsindicatoren in MIRA worden op regelmatige basis geactualiseerd. Dit rapport voegt 2016 en 2017 toe aan de tijdreeksen voor vier geluidshinderindicatoren.

Recent was er opnieuw ruime (pers)aandacht voor hoe de bevolking hinder ervaart in de leefomgeving en in het bijzonder voor de grote impact van geluidshinder op het welzijn en de gezondheid.

De berekende blootstelling aan wegverkeersgeluid in Vlaanderen is in 2016 en 2017 quasi stabiel. Het aantal bewoners blootgesteld aan vliegtuiggeluid verschilt sterk per luchthaven. Het aantal inwoners in Vlaanderen ’s nachts blootgesteld aan luchtverkeersgeluid van Brussels Airport is stabiel. Het percentage ‘potentieel ernstig door geluid gehinderde inwoners’ in Vlaanderen (alle geluidsbronnen) blijft ook ongeveer constant.

Het percentage van de bevolking blootgesteld aan Ldag>65 dB(A) aan de gevel bedraagt 31,5 % in 2015 op basis van de bevolking volgens de CENSUS 2011 waarbij geen rekening wordt gehouden met de aard van het adrespunt (woningen of bedrijf).

Na aanpassing van de bevolkingsdichtheid aan de toestand van 2016, waarbij hiermee wel rekening gehouden wordt, daalt het percentage van de bevolking blootgesteld aan Ldag>65 dB(A) aan de gevel naar 24,1 %. Deze waarde zakt onder de resultaten van de steekproefmeting uitgevoerd in 2009.

Het aantal personen blootgesteld aan Lden>65 dB(A), zonder gevelreflectie, vertoont een gelijkaardige verschuiving na de aangepaste bevolkingsdichtheid: het aantal daalt van 23,3 % in 2015 naar 16,9 % in 2016. Voor beide indicatoren is een lichte stijging vast te stellen tussen 2016 en 2017 als gevolg van de stijgende verkeersvolumes, respectievelijk naar 24,3 % en 17,1 %.

Het aandeel van de bevolking blootgesteld aan vliegtuiggeluid, rond de grootste Vlaamse luchthavens, is gedefinieerd als de bevolking binnen de berekende contour Lden=55 dB(A) rond de luchthavens. De evolutie hierin verschilt sterk per luchthaven.

De luchthaven Brussels Airport kende na 2014 eerst een forse stijging van meer dan 54 000 naar meer dan 67 000 blootgestelde inwoners, om in 2016 te dalen met name onder invloed van de aanslagen op 22 maart 2016, waarna ze in 2017 opnieuw een stijging tot meer dan 66 000 inwoners liet optekenen. De jaarlijkse variatie is het gevolg van een complexe combinatie van wijzigingen in gebruik van routes, beschikbaarheid van de startbanen en het aantal bewegingen in alternatieve modus (landen over Brussel bij oostelijke windrichtingen). De geluidscontouren in 2017 zijn in Vlaanderen aan de noordelijke rand van Brussel het meest uitgestrekt van de laatste zeven jaar. De geluidscontouren in 2017 in Vlaanderen ten zuiden van de luchthaven zijn kleiner dan de voorgaande jaren.

De luchthaven Oostende-Brugge bleef in 2015 constant (419 tegenover 409 het jaar voordien), om in 2016 te verdrievoudigen (tot 1 279), en in 2017 met meer dan 30 % te dalen (tot 883). De luchthaven van Antwerpen kende in 2015 en 2016 een gevoelige stijging van het aantal blootgestelde inwoners (van rond de 2 500 inwoners in 2013 en 2014, naar 2 813 in 2015 en vooral 4 273 in 2016) om in 2017 wat te dalen (naar 3 849). De luchthaven van Kortrijk-Wevelgem tenslotte bleef in de periode 2015-2017 nagenoeg constant rond de 700 inwoners.

Voor de kleinere luchthavens is geen jaarlijkse berekening beschikbaar.

De Europese richtlijn omgevingslawaai (END, 2002) weerhoudt de parameter Lnight voor de evaluatie van de verstoring van de nachtrust voor de omwonenden van een luchthaven. Deze indicator geeft de jaargemiddelde waarde van het equivalente geluidsdrukniveau voor de periode 23:00 tot 07:00.

Het aantal nachtbewegingen (operationele nacht: 23:00 tot 06:00) stijgt in 2017 ten opzichte van 2015 met 1,9 % van 16 521 tot 16 827. Dit is inclusief de helikopterbewegingen en de bewegingen vrijgesteld van slotcoördinatie zoals staatsvluchten en militaire vluchten. Het aantal toegewezen nachtslots voor vliegtuigbewegingen bleef voor het jaar 2017 met 15 832 (4 575 voor vertrek) binnen de beperkingen opgelegd aan de slotcoördinator van Brussels Airport.

Het percentage van de bevolking potentieel ernstig gehinderd door geluid is een samengestelde indicator die verschillende bronnen van geluid combineert, namelijk weg-, spoor- en luchtverkeer, KMO & Industrie, landbouw, recreatie en buren. De manier waarop de potentieel ernstige hinder voor elke groep van geluidsbronnen afzonderlijk berekend wordt, is verschillend. De evolutie van deze indicator is beperkt.

De SLO-4-enquête, uitgevoerd in 2018, heeft een impact op de interpolatie van de niet-verkeers-gerelateerde hinderbronnen. De dalende trend, veroorzaakt door de extrapolatie van de SLO-3-enquête voor de jaargangen na 2013, wordt door de hogere gerapporteerde hinder in de SLO-4-enquête gecorrigeerd naar een lichte stijging. Het totale percentage potentieel ernstig door geluid gehinderde inwoners van Vlaanderen in 2016 is 12,2 %, en 12,4 % in 2017. Het gaat om een variatie die binnen de onzekerheidsmarge valt.

De dalende trend uit de vorige SLO-enquêtes wordt in SLO-4 niet doorgezet. Ook op basis van de berekende indicator potentieel ernstig gehinderden door geluid wordt vastgesteld dat de geambieerde daling van het aantal potentieel ernstig gehinderden niet wordt bereikt.