Duurzaam sparen en beleggen in België: actualisatie tot 2014

Abstract

De markten voor duurzaam sparen en duurzaam beleggen evolueren positief en in verhouding tekenen ze een hogere groei op dan de traditionele markten. Hierdoor is er voor beide segmenten een groei in het marktaandeel. Dat blijkt uit de indicatoren voor duurzaam sparen en beleggen tot 2014 die Forum Ethibel vzw in opdracht van MIRA geactualiseerd heeft.Financiële instellingen en markten kunnen een belangrijke invloed uitoefenen op de economie en de maatschappij door richting te geven aan kapitaalstromen. Als kredietverschaffers kunnen de banken kredietnemers ertoe bewegen om bepaalde duurzaamheidscriteria te respecteren. Daarnaast kunnen beleggers er zelf voor kiezen om via aandelen, obligaties of beleggingsfondsen aan duurzame ondernemingen middelen te verschaffen om verder te investeren in groei en vernieuwing. Naast duurzaam beleggen, bestaan er nog diverse vormen van duurzaam of solidair sparen.Duurzaam beleggen, ook wel maatschappelijk verantwoord investeren (MVI) genoemd, bestaat reeds enkele decennia en maakte sindsdien een enorme evolutie door. In het begin werden ‘negatieve criteria’ toegepast. Zo werden bijvoorbeeld wapenfabrikanten of bedrijven die mensenrechten schonden geweerd uit de beleggingsportefeuille (1ste generatie). Dit evolueerde naar een selectie op basis van ‘positieve criteria’ bv. bedrijven die opmerkelijk goed scoorden op het vlak van milieu- en/of sociaal beleid (2de generatie). Tegenwoordig worden bedrijven meer geselecteerd op basis van zowel milieu-, sociale en bestuurlijke factoren (3de generatie) en wordt er meer en meer aandacht besteed aan een actieve dialoog en communicatie tussen het bedrijf en de stakeholders (4de generatie).Tussen 1992 en 2010 kende het beheerd volume van maatschappelijk verantwoord investeren in België een continue groei van 0,48 miljard euro tot bijna 11 miljard euro. Afzonderlijke cijfers voor Vlaanderen zijn niet beschikbaar. Na 2010 daalde dit vermogen tot 7,7 miljard euro in 2013, hoofdzakelijk te wijten aan het bereiken van de vervaldag van veel producten. In 2011 werden er nog 359 duurzame beleggingsproducten aangeboden tegenover 302 in 2014. In 2014 steeg het MVI-volume opnieuw tot 11,4 miljard euro, een stijging met maar liefst 48,8 %. Het aandeel duurzame producten tegenover het totaal belegd vermogen in ICB’s (Instellingen voor Collectieve Belegging) kende een stevige toename van 6,5 % in 2013 tot 8,1 % in 2014. KBC AM, BNP Paribas IP en Candriam zijn de grootste aanbieders van duurzame beleggingsproducten, samen vertegenwoordigen ze meer dan de helft van de MVI-markt zowel in aantal beleggingsproducten als in vermogen.Naast de traditionele indicatoren van duurzaam beleggen, komen nieuwe trends zoals de volkslening, crowdfunding, de divestment movement, impact investing en social impact bonds voor het eerst aan bod in het nieuwste rapport van Forum Ethibel vzw. Voor deze nieuwe trends zijn de data nog relatief beperkt.Spaarproducten worden duurzaam of solidair genoemd als ze aan minstens een van onderstaande criteria voldoen: (1) het spaargeld mag niet aangewend worden om controversiële praktijken te financieren (2) het spaargeld wordt herbelegd in projecten of economische activiteiten die een meerwaarde hebben voor mens, milieu en maatschappij en/of (3) met de commissie van de bank of de winstafstand van de spaarder worden duurzame of solidaire projecten ondersteund.In België ging het duurzaam sparen van start in 1984 met als eerste product het Krekelsparen. In de periode 1984-2011 steeg het duurzaam spaargeld van 1,34 miljoen euro naar ruim 3 miljard euro. In 2012 was er een kleine terugval in het duurzaam sparen (evenals bij de klassieke spaarproducten) om tegen 2014 opnieuw te stijgen tot net geen 3,7 miljard euro. Het aandeel van duurzaam spaargeld ten opzichte van het totale spaargeld steeg van 1,15 % naar 1,36 %. De markt voor duurzaam sparen wordt beheerst door Triodos Bank en Van Lanschot Bankiers die samen net geen 95 % van de markt vertegenwoordigen.