De kwaliteit van het leven, een mozaïek van het dagelijks leven

Abstract

De kwaliteit van het leven staat geregeld op de politieke agenda. Niet zelden komt dit naar voor in de zoektocht naar een invulling van de maatschappelijke vooruitgang die verder gaat dan het puur economische. Deze zoektocht is het stadium van puur academische beschouwingen ontgroeid. Ook de Vlaamse overheid zet in op het thema kwaliteit van het leven. Zo kunnen we verwijzen naar de Septemberverklaring van de minister president op 27 september 2010. In zijn toespraak voor het Vlaams Parlement kwam meermaals de oproep naar voor om in te zetten op geluk en de kwaliteit van het leven, naast de zorg voor een hogere economische groei. Deze stellingname komt overeen met het streven naar een bredere kijk op het concept welvaart. Hiermee volgt Vlaanderen de internationale trend. We verwijzen onder meer naar initiatieven onder leiding van de OESO en de Europese Commissie, zoals "Measuring the progress of societies" en "Beyond GDP" (Boelhouwer, 2009). Het is niet onze bedoeling om een overzicht te geven van de verschillende modellen of om te komen tot een eigen model over "de" kwaliteit van het leven. In deze bijdrage willen we wel een blik werpen op het sociaalwetenschappelijk onderzoek ter zake. Dit kreeg vorm na het werk van Thorndike uit 1939 over het leven in steden (Thorndike, 1939, referentie gevonden in Raphael e.a.,1996). De term "kwaliteit van het leven" zelf wordt nog niet zo lang gebruikt. Eén van de eerste auteurs die de term hanteerde, is James Michener die in 1970 een monografie schreef die deze titel draagt. In het eerste deel van deze bijdrage staan we stil bij de invulling die men geeft aan dit concept. Deze invulling kan niet los gezien worden van de manier waarop men de kwaliteit van het leven in kaart brengt. In het sociaalwetenschappelijk onderzoek ter zake kunnen we namelijk drie benaderingen onderscheiden (Diener & Suh, 1997). In het laatste deel van deze bijdrage staan we stil bij het beleidsmatig belang van het onderzoek naar de kwaliteit van het leven. Afronden doen we met een overzicht van de bijdragen die verder in deze studie volgen. Maar we beginnen deze bijdrage met een beschouwing over wat men onder de termen "kwaliteit van het leven" en "subjectief welzijn" verstaat.